Vajinal Atrofi (Atrofik Genitalia) kadınlarda vajen mukozasının östrojen eksikliğine bağlı incelmesidir. Vajinal atrofi sıklıkla menopoz sonrası dönemde görülmektedir. Menopozla birlikte yumurtalıklardan östrojen salınamaması sadece adet görmeyi engellemediği gibi östrojenin vücutta etkili olduğu her yerde eksikliğinin hissedilmesine de neden olur. Vajen mukozası incelmeye başlayınca sık tekrarlayan vajinal enfeksiyonlar, idrar problemleri ve cinsel ilişkide zorlanma problemleri başlar.

Birçok kadında vajinal atrofi sadece cinsel ilişkide ağrı yaşanmasına değil aynı zamanda idrar yolu semptomlarına da sebep olmaktadır. Vajinal atrofi hem vajinayı etkilediğinden hem de idrar yolu ile ilgili şikâyetlere sebep olduğundan doktorlar sıklıkla bu durumu ”Menopozun genitoüriner sendromu” (genitourinary sendrome of menopose-GSM) olarak tarif etmektedirler.

Düşük östrojen seviyeleri vücudunuzda bu tür değişimlere sebep olabilmektedirler. Fakat bu durum ille de bu şekilde yaşayacağınız ve GSM şikayetlerine katlanacağınız anlamına gelmemektedir.

 

VAJİNAL ATROFİ SEMPTOMLARI NELERDİR?

• Vajen mukozası incelmesi
• Vajende yanma hissi
• Vajinal kanalın kısalması ve sıkılaşması,
• Vajinal kanalın nemliliğini kaybetmesi
• Cinsel aktivite sırasında vajinal kayganlığın az olması,
• Cinsel ilişkide huzursuzluk hissedilmesi,
• Cinsel ilişkide ağrı ve zorlanma
• Genital kaşıntı,
• Vajinal akıntı,
• İlişki sonrasında damla şeklinde kanamalar
• İdrar yaparken ağrı ve yanma hissi
• Sık idrar yolu enfeksiyonları ve İdrar kaçırma
• Ani idrara çıkma ihtiyacı hissedilmesi (urgency),

sıkça görülen belirtilerdir.

Menopoz sonrasında birçok kadın GSM yaşamaktadır ve belirli dereceye kadar vajendeki atrofiyi hissetmekle birlikte menopozal kadınların %25'i bu durumu sorun olarak ifade etmektedirler. Fakat çok azı tedavi arayışına girmektedir. Çoğu kadın doktoru ile bu tür konuları konuşmaya çekinirler ve bu durumu hayatın doğal bir sonucu olarak algılayıp kendilerini böyle yaşamaya mahkum ederler.

Atrofik vajinitte eksik olanın yerine konulması tedavinin esas temelini oluşturur.

Bu nedenle en çok "Topikal Östrojenler" dediğimiz fitil, jel ya da kremler kullanılır. Kan dolaşımına geçmeden mukozadaki incelmeyi geriye çevirirken kayganlığı da temin eder.

Ağızdan alınan östrojen hormonu da kandan genital bölgeye etki göstererek mukoza inceliğini ve kuruluğunu önler. Bu ilaçlar aynı zamanda menopozal şikâyetleri gidermek için de kullanılır; ancak rahim içi kalınlığını artırabileceği için doktor kontrolünde kullanılmalıdır. 

Hormonal olmayan tedaviler daha çok hormon kullanmak istemediğimiz hastalarda tercih edilir. Vajinal lubricantlar ve hyalüronik asit içeren vajinal nemlendiriciler de kuruluk giderici etkinliğe sahiptirler. 

 

VAJİNAL ATROFİ SEBEPLERİ NELERDİR?

GSM östrojen seviyesindeki düşmelerden kaynaklanmaktadır. Azalmış östrojen vajina dokularında incelme ve kuruma yaptığı gibi vajinanın elastikiyetinin de azalmasına ve daha kolay zarar görmeye yatkın hale gelmesine neden olur.
Östrojen seviyelerinde azalma aşağıdaki durumlarda görülebilir;
Menopoz sonrası,
Menopoza yakın yıllar (Perimenopozal dönem),
Her iki yumurtanın (overler) çıkarılması (cerrahi menopoz),
Emzirme sırasında,
Doğum kontrol hapları gibi östrojen seviyesini düşüren ilaçlar kullanılırken,
Kanser nedeni ile pelvik bölgeye radyoterapi alınması,
Kanser tedavisi için kemoterapi alınması sonrası,
Meme kanserinin hormonal tedavisinin yan etkisi olarak,

GSM şikayet ve bulguları menopozdan birkaç yıl önce başlayabileceği gibi menopozdan yıllar sonrasına kadar da herhangi bir problem oluşturmaya da bilir. Bu problem her ne kadar yaygın olsa da her menopoz sonrası kadında yaşanacağı da kesin değildir. Partner olsun ya da olmasın düzenli cinsel aktivite vajinal dokunun sağlıklı kalmasında oldukça önemlidir.

 

VAJİNAL ATROFİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

  GSM ye katkıda buluna risk faktörleri aşağıda özetlenmiştir;
- Sigara içmek (sigara içme kan dolaşımını etkiler, sonuç olarak vajina ve vajina çevresi dokulara gelen kan akımı ve oksijen düzeyi azalır. Sigara içilmesi ayrıca vücutta östrojen seviyelerini de düşürücü etki yapmaktadır).
- Vajinal doğum yapılmaması ( yapılan çalışmalarda vajinal doğum yapmayan kadınlarda vajinal doğum yapanlara göre GSM görülme ihtimalinin daha fazla olduğu saptanmıştır).
- Cinsel aktivite olmaması; Partnerli ya da partnersiz cinsel aktivite vajinal dokuların kan akımını arttırarak vajinanın daha elastik olmasını sağlamaktadır.

 

VAJİNAL ATROFİ KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?

Menopozun genitoüriner sendromunda aşağıdaki riskler artmaktadır;
Vajinal enfeksiyonlar (vajinanın asit dengesi değiştiğinden vajinal enfeksiyon gelişme riski artar)
İdrar yolları ile ilgili problemler {GSM ye bağlı idrar yollarında meydana gelen değişiklikler idrar yolları ile ilgili problem gelişme riskini de arttırmaktadır. Hastalarda sık idrara çıkma, aniden sıkışma ve idrarda yanma gelişebilir. Bazı kadınlarda idrar yolları enfeksiyonları ve idrar kaçırma da gelişebilir (inkontinans)}.

 

Atrofik Vajiniti Olan Hastalara Öneriler

Çok dar ve sentetik çamaşırları tercih etmeyin.

Genital bölge temizliğinde uygun olamayan sabun, dezenfektan benzeri ürünler kullanmayın. 

Düzenli cinsel hayatınızı kesintiye uğratmayın, cinsel ilişki mukozal kanlanmayı artırarak sıkıntınızın şiddetlenmesini önleyecektir. 

Çamaşırlarınızın yıkanırken iyi durulandığından emin olun. Çok fazla deterjan ve yumuşatıcı kullanmayın. 

Günlük hijyenik pedler genital bölgenin hava almasını önleyerek mantar enfeksiyonlarına davetiye çıkarabilir. 

Genital bölgenin kuruluğunu temin etmek için tuvaletten sonra önden arkaya iyice kurulanmalıdır. 

Vajinada herhangi bir şişlik, anormal akıntı, yanma ya da vajinal kirlenme ya da kanama şikayetiniz olursa mutlaka doktorunuz ile görüşmeniz önerilir.

Eğer kullandığınız vajinal nemlendirici ve vajinal kayganlaştırıcılara rağmen ağrılı cinsel ilişki şikayetiniz varsa yine doktorunuz ile görüşmeniz önerilir.

Uygulama yapılırken; baskı uygulanmamasına, dairesel hareketler kullanarak ürünlerin temas etmesine ve bakımı yapan bireyin ellerinin temiz olduğuna dikkat edilmelidir. Gerekli temizlik durumu tam olarak sağlanamadığı zaman; enfeksiyon oluşması, yara durumunun iyi olması gerekirken daha kötü olması ve ilerleyen zamanlarda dikişlerin zarar görmesi durumu söz konusu olabilir. Bu sebeple hijyen durumuna özellikle dikkat edilmelidir.

Yapılan klinik çalışmalarda topikal uygulamaların etkinliği ve güvenirliliği incelendiğinde;

Hyalüronik asit, Centella asiatica, Aloe Vera, Melaleuca Yağı ve Calendula karışımının topikal tedavisi; postpartum atrofik yakınmalarda, yaşam kalitesinde ve cinsel birleşme sıklığında anlamlı iyileşme sağlanmış, servikovajinal epiteryal inflamasyonu azaltmış ve atrofiye karşı matürasyonu uyarmıştır.

Mukozadaki rekostrüktif etkiler servikovajinal dokularda koruma, hidrasyon ve pH stabilizasyonunu sağlar. Ayrıca Koagulum oluşumu fagositik aktivite, fibroblast proliferasyonu, anjiyogenez ve re epitelizasyon üzerinde de etkileri görülür.

Hyalrgyne Krem özellikle laktasyon döneminde ve menopoz gibi sınırlı hormonal terapi uygulanan durumlarda Vajinal Atrofi tedavisinde destekleyici olarak güvenle kullanılabilir.